Γιατί στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου αναφέρονται ανάμεσα σε τόσους άνδρες και τέσσερεις προγόνισσες του Ιησού; Υπάρχει κάτι που «δεν πάει καλά» με εκείνες; Μήπως κάτι θέλει να μας πει ο Ευαγγελιστής και βεβαίως η Εκκλησία που επέλεξε να διαβάζεται αυτό το απόσπασμα μια Κυριακή πριν τα Χριστούγεννα;
Την Κυριακή προ των Χριστουγέννων η Εκκλησία τιμά τους
άγιους προπάτορες, την γενεαλογία του Χριστού. Από Αδάμ την διαβάζουμε στον
Λουκά και από Αβραάμ στον Ματθαίο. Το Ευαγγέλιο του Λουκά ξεκινά από τον Ιωσήφ
τον μνηστήρα της Μαρίας, αναφερόμενο στις γεννήσεις: «Καὶ αὐτὸς ἦν ὁ Ἰησοῦς ὡσεὶ
ἐτῶν τριάκοντα ἀρχόμενος, ὤν, ὡς ἐνομίζετο, υἱὸς Ἰωσήφ, τοῦ Ἡλί»[1] και του του Ματθαίου από
τον Αβραάμ: «Βίβλος γενέσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ Δαυΐδ, υἱοῦ Ἀβραάμ».[2] Στόχος βεβαίως των
Ευαγγελιστών, οι οποίοι πρώτα απευθύνουν τα κείμενά τους στις κοινότητες των εξ
Ιουδαίων Χριστιανών, είναι να πείσουν ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο αναμενόμενος
Μεσσίας και ότι στο πρόσωπό Του εκπληρώνονται οι προφητείες της Παλαιάς
Διαθήκης, του Λουκά βεβαίως ο οποίος απευθύνεται και στους Εθνικούς και ότι
είναι Εκείνος ο προορισμένος από τον Δημιουργό να εκπληρώσει το σχέδιο της
Σωτηρίας.
Ωστόσο στο μικρό αυτό χριστουγεννιάτικο σημείωμα εγώ δεν
θέλω να πείσω κανέναν ούτε για την ιστορικότητα του Χριστού, ούτε για την
Θεότητά Του, ούτε φυσικά να μιλήσω για την Θεία Οικονομία… Τα γραπτά δεν
πείθουν… η πίστη είναι δώρο και ευλογία για όποιον την έχει. Αυτό που θέλω να
δούμε (έτσι λίγο αστεία, λίγο σοβαρά) είναι τέσσερεις πρόγονοι ή μάλλον
προγόνισσες του Χριστού. Γιατί υπάρχουν στο Ευαγγέλιο; Γιατί τις άφησε εκεί ο
Ματθαίος; Και βεβαίως πώς είναι δυνατόν εκείνος ο λαός που σχεδόν μισεί τους
γείτονές του και τους θεωρεί ακάθαρτους, πώς αποδέχεται τέτοιες
επιμειξίες;
Ας δούμε λοιπόν…
Ο Ιούδας, γιος του Ιακώβ, τεκνοποιεί με την Θάμαρ… για να δούμε τι «στραβό» μπορεί να υπάρχει εδώ και την αναφέρει ο Ματθαίος; Τι θέλει να μάθουμε; Η Θάμαρ παντρεύτηκε δύο γιους του Ιούδα οι οποίοι πέθαναν χωρίς να αποκτήσει μαζί τους παιδιά. Ο πρώτος, ο Ηρ, πέθανε γιατί ήταν κακός, ο δεύτερος, ο Αυνάν, έριχνε το σπέρμα του στη γη για να μην τεκνοποιήσει για τον αδελφό του, πέθανε κι αυτός... Δηλαδή ο Ιούδας ήταν πεθερός της Θάμαρ. Ο πεθερός λοιπόν, της είχε υποσχεθεί ότι μόλις μεγαλώσει ο τρίτος γιος, ο Σηλώμ, θα την παντρέψει μαζί του, διότι η ατεκνία στο Ισραήλ ήταν όνειδος. Όμως, αν μπορούμε να το πούμε έτσι «έκανε λίγο το κορόιδο», μην του πεθάνει και ο τρίτος γιος. Μια μέρα που ο Ιούδας, χήρος πια κι αυτός είχε βγει βόλτα και αφού η Θάμαρ αποείδε ότι δεν της στέλνει τον τρίτο του γιο για σύζυγο, μεταμφιέστηκε σε πόρνη, πλάγιασε μαζί του και έμεινε έγκυος. Από αυτήν γεννήθηκαν οι Φαρές και Ζαρά.[3] Να πούμε ότι ως έξυπνη κοπέλα που ήταν και επειδή γνώριζε ότι αν καταδικαζόταν για πορνεία θα την σκότωναν είχε ζητήσει ως εγγύηση, μέχρι να λάβει την αμοιβή της, το δαχτυλίδι, την αλυσίδα και το ραβδί του Ιούδα. Όταν λοιπόν μαθεύτηκε η εγκυμοσύνη της παρουσίασε τα αντικείμενα της εγγύησης και ο Ιούδας αναγκάστηκε να παραδεχθεί την τιμιότητα της «δεδικαίωται Θάμαρ ἢ ἐγώ»,[4] έχει δίκιο η Θάμαρ και όχι εγώ. Διότι η γυναίκα αναγκάστηκε να μεταχειριστεί τέχνασμα για να τεκνοποιήσει αφού ο πεθερός της δεν τηρούσε την υπόσχεσή του, όπως προέβλεπε ο νόμος του Ισραήλ. Ας μου επιτραπεί να σχολιάσω ότι αυτό το όνειδος προς τους μη έχοντες τέκνα, που αισθανόταν ο αρχαίος Ισραήλ, το κληρονομήσαμε λιγάκι και εμείς… αλλά να θυμίσω στους Χριστιανούς πως ο Μεσσίας γεννήθηκε, οπότε δεν είναι ντροπή και η παιδοθεσία, για όσους φυσικά επιθυμούν παιδιά, δεν χρειαζόμαστε βιολογική διαδοχή… (να με συγχωρείτε δηλαδή)…
Πάμε στο έτερο ζεύγος που αναφέρει ο Ματθαίος. Ο Σαλμών ή
Σαλμάν και η Ραχάβ. Μην απορείτε για το Σαλμάν και σας μοιάζει μουσουλμανικό,
οι προπάτορες Ισραηλιτών και Ισμαηλιτών,[5] να θυμίσω, είναι κοινοί
από τον Αβραάμ, πατέρα του Ισαάκ τον οποίον γέννησε με την Σάρα και του Ισμαήλ
με την Άγαρ.
Η Ραάβ ή Ραχάβ, λοιπόν, ήταν Χαναναία πόρνη η οποία κατοικούσε στην Ιεριχώ.[6] Όταν βοηθά τους απεσταλμένους του Ιησού του Ναυή να κατασκοπεύσουν την Ιεριχώ πριν την επίθεση των Ισραηλιτών, τους λέει ότι εμείς όλοι γνωρίζουμε την δύναμη του Θεού σας «ὅτι Κύριος ὁ Θεὸς ὑμῶν Θεὸς ἐν οὐρανῷ ἄνω καὶ ἐπὶ τῆς γῆς κάτω».[7] Η Χαναναία πόρνη βοηθά στην κατάλυση της Ιεριχούς και γίνεται κρίκος διαδοχής στην γενεαλογία του Κυρίου. Μετά την πτώση της Ιεριχούς παντρεύεται τον Σαλμάν και γεννά τον Βοόζ, σύζυγο της Ρουθ. Ο Σαλμάν είναι παππούς του Ιεσσαί, πατέρα του Δαβίδ.[8] «Ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί»[9] ψάλλουμε ότι γεννάται ο Κύριος, αλλά και προφητεύει ο Ησαΐας «καὶ ἐξελεύσεται ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐκ τῆς ρίζης ἀναβήσεται».[10]
Ο Βοόζ και Ρουθ. Ποια είναι η Ρουθ; Η γυναίκα που της είναι
αφιερωμένο ένα ολόκληρο βιβλίο από την Παλαιά Διαθήκη; Είναι ξένη, είναι
Μωαβίτισσα, ανήκει σε έναν λαό που για τους Εβραίους θεωρείται ακάθαρτος, είναι
καρπός αιμομιξίας της κόρης του Λωτ με τον πατέρα της.[11] Όμως αυτή η ξένη, η οποία
μένει χήρα δίπλα στην πεθερά της Νωεμίν και ενώ έχει κάθε ελευθερία να φύγει,
να ξαναπαντρευτεί γιατί είναι άτεκνη, εντούτοις δεν εγκαταλείπει την γηραιά
Νωεαμίν που έχει χάσει δύο γιους και σύζυγο, παρά μένει δίπλα της με αυτά τα
ποιητικά λόγια αγάπης: «ὁ λαός σου λαός μου, καὶ ὁ Θεός σου Θεός μου·».[12] Για την αγάπη της αυτή
ευλογήθηκε να μνημονεύεται στους αιώνες. Παντρεύτηκε με προτροπή της πεθεράς
της τον Βοόζ, γέννησε γιο τον Ωβήδ, πατέρα του Ιεσσαί και παππού του Δαβίδ.
Ο Δαβίδ λοιπόν, ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα που
συναντάμε στην ιστορία του Ισραήλ και της Παλαιάς Διαθήκης, είναι ποιμένας,
μουσικός, ποιητής, βασιλιάς και προφήτης. Ο αποκαλούμενος Προφητάναξ Δαβίδ
θεωρείται ο ποιητής των Ψαλμών του Ψαλτηρίου. Ανήκε στη φυλή του Ιούδα και
καταγόταν απ' τη Βηθλεέμ. Περιγράφεται όμορφος, αν και μικρόσωμος, με ωραία
μάτια και ξανθός, ικανός πολεμιστής και … άσσος στην σφεντόνα, όπως θα θυμάστε
από το περιστατικό με τον Γολιάθ.[13]
Ο Δαβίδ έλαβε πολλές γυναίκες και παλλακίδες και γέννησε αρκετά παιδιά, γιους και κόρες[14]… και ενώ τα είχε όλα, ο χρισμένος βασιλιάς, ο αγαπημένος του Θεού, ο εκλεκτός, ο ευλογημένος, ενώ μπορούσε να έχει όποια γυναίκα επιθυμούσε, έτυχε να δει να πλένεται η όμορφη Βηρσαβεέ, γυναίκα του αξιωματικού του Ουρία. Ο Δαβίδ δεν δίστασε, την κάλεσε στο παλάτι του, εκείνη πήγε, έκανε έρωτα με τον βασιλιά και έμεινε έγκυος, γεγονός που του γνωστοποίησε με απεσταλμένους της.[15] Για να μην γίνει γνωστή η μοιχεία και των δύο, ο Δαυίδ μηχανεύτηκε να καλέσει τον αξιωματικό από το μέτωπο, να του δώσει μια μικρή άδεια, ώστε επισκεπτόμενος το σπίτι του να πλαγιάσει με την γυναίκα του, για να εξαπατηθεί για την εγκυμοσύνη. Όμως ο Χετταίος Ουρίας ήταν φιλότιμος αξιωματικός, λέει η ιστορία, και δεν κοιμήθηκε σπίτι του, ούτε εγκατέλειψε τους στρατιώτες του. Μάλιστα η υπαινικτική φράση του κειμένου λέει: «καὶ εἶπε Δαυὶδ τῷ Οὐρίᾳ· κατάβηθι εἰς τὸν οἶκόν σου καὶ νίψαι τοὺς πόδας σου·»,[16] όπερ θα πει «πήγαινε παιδί μου κοιμήσου με την γυναίκα σου», όμως ο Ουρίας, είπαμε φιλότιμος, απάντησε: είναι δυνατόν όλοι να είναι στο στρατόπεδο κι εγώ στο σπίτι μου; … Το έφαγε το κεφάλι του. Ο Δαβίδ διέταξε να τον στείλουν στην πιο δύσκολη μάχη για να σκοτωθεί… όπερ και εγένετο… και άκουσε η γυναίκα ότι πέθανε ο άνδρας της και τον έκλαψε και τον πένθησε και μόλις πέρασε το νόμιμο πένθος «ἀπέστειλε Δαυίδ, καὶ συνήγαγεν αὐτὴν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ, καὶ ἐγενήθη αὐτῷ εἰς γυναῖκα, καὶ ἔτεκεν αὐτῷ υἱόν. καὶ πονηρὸν ἐφάνη τὸ ῥῆμα, ὃ ἐποίησε Δαυίδ, ἐν ὀφθαλμοῖς Κυρίου».[17]
Ποιο είναι λοιπόν το ζήτημα εδώ; Η μοιχεία; Όχι τόσο, όσο
ότι με δόλο φρόντισε ο Δαβίδ να θανατωθεί ο Ουρίας και του πήρε την γυναίκα.[18] Έστειλε λοιπόν ο
Θεός τον προφήτη Νάθαν να τον ελέγξει.
Έτσι ο Νάθαν μιλώντας παραβολικά του είπε: εις μίαν πόλιν ζούσαν δύο άνδρες, ο
ένας πλούσιος και ο άλλος φτωχός. Ο πλούσιος είχε τα πάντα, ζώα, υποστατικά, χωράφια.
Ο φτωχός δεν είχε τίποτε άλλο, παρά μίαν μόνον μικρή αμνάδα την οποίαν είχε
αγοράσει. Την μεγάλωνε, την περιποιόταν, την ανέτρεφε, την τάιζε με τα χέρια
του, την μεγάλωσε μαζί με τα παιδιά του. Αυτή έτρωγε από το ψωμί του και έπινε
νερό από το ποτήρι του. Στην αγκαλιά του κοιμόταν και την είχε σαν θυγατέρα
του. Μια μέρα στον πλούσιο ήρθαν επισκέπτες και για να μην σφάξει από τα δικά
του ζώα, πήρε την μικρή προβατίνα του φτωχού και έσφαξε… ο Δαβίδ οργίστηκε σαν
το άκουσε, μα θάνατος του πρέπει, είπε… «καὶ εἶπε Νάθαν πρὸς Δαυίδ· σὺ εἶ ὁ ἀνὴρ
ὁ ποιήσας τοῦτο·»[19]… και πίκρες πολλές βρήκαν
από τότε τον Δαβίδ… και έκλαψε και μετανόησε και αγίασε.
Ήταν η εποχή που ο άνθρωπος συνομιλούσε με τον Θεό δια των
προφητών…
Σήμερα έχουμε μεσίτη Χριστό και Άλλον Παράκλητο…
Ζηλεύουμε κι εμείς την αμνάδα του γείτονα, ψευδομαρτυρούμε
υπέρ των παθών μας, υποκρινόμαστε. Όμως … «ὑμεῖς δὲ γένος ἐκλεκτόν, βασίλειον ἱεράτευμα,
ἔθνος ἅγιον, λαὸς εἰς περιποίησιν, ὅπως τὰς ἀρετὰς ἐξαγγείλητε τοῦ ἐκ σκότους ὑμᾶς
καλέσαντος εἰς τὸ θαυμαστὸν αὐτοῦ φῶς·» [20]
Εμείς είμαστε και «βασίλειον ιεράτευμα» και άγιοι του Θεού,
καλεσμένοι στην «ανοικτή πρόσκληση» για το τραπέζι της Βασιλείας. Η Γέννηση του
Χριστού, μέσα από αυτή την «θαυμαστή περιπέτεια» της Ιστορίας του ανθρώπου, της
σωτηρίας του ανθρώπου, της Θείας Οικονομίας, για όποιον μπορεί να την δει και
να την αισθανθεί, πέρα από την λογοτεχνική γοητεία της, είναι η επιβεβαίωση ότι
Ζη Κύριος και πράττει όσα υπόσχεται.
Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Χριστιανική, Πέμπτη 5 Ιανουαρίου 2023, Φύλλο 1115 (1427), Έτος 69ο
[1]Λουκ. 3, 23-38.
[2]
Μτθ. 1, 1-17.
[3]
Η ωραία ιστορία της Θάμαρ περιλαμβάνεται στα χωρία: Γεν. 38, 27-30∙ Αρ. 26, 16∙ Ρουθ 4, 12∙
Α Παρ. 2, 4.
[4]
Γεν. 38, 26.
[5]
Γεν. 17, 1-27.
[6]
Ιησ. 2, 1.
[7]
Ιησ. 2, 11.
[8]
Ρουθ 4,21∙ Μτθ. 1, 5∙
Λουκ. 3, 32.
[9]
Ωδή δ’ Καταβασιών των Χριστουγεννων.
[10]
Ησ. 11, 1.
[11]
Γεν. 19, 36-37.
[12]
Ρουθ. 1, 16.
[13]
Α Βασ. 17, 49.
[14]
Α Βασ. 18, 27. 19,11. 25, 42-43. 27,3. 30, 5 ∙ Α Παρ. 3, 1-3. 3,1-3 . 3, 5-9. 14,3-7 ∙ Β Βασ. 2,2. 3, 3-5. 5,13-16.
[15]
Β Βασ. 11, 2-5.
[16]
Β Βασ. 11, 8.
[17]
Β Βασ. 11, 26-27.
[18]
«τί ὅτι ἐφαύλισας τὸν λόγον Κυρίου τοῦ ποιῆσαι τὸ πονηρὸν ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ; τὸν
Οὐρίαν τὸν Χετταῖον ἐπάταξας ἐν ῥομφαίᾳ καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ ἔλαβες σεαυτῷ εἰς
γυναῖκα καὶ αὐτὸν ἀπέκτεινας ἐν ῥομφαίᾳ υἱῶν Ἀμμών», Β Βασ. 12, 9.
[19]
Β Βασ. 12, 7.
[20]
Α Πέτρ. 2, 9.